Inderdaad. Met die vraag ontstond – wellicht onbedoeld – de bijnaam Rus. Deze is afkomstig van de familie Stroek. Het schijnt dat een zekere Stroek met Napoleon mee naar Rusland ging om het land te veroveren. Deze man overleefde de tocht naar Rusland en eenmaal terug in Volendam kreeg hij een kind. Toen een familielid op visite kwam om ‘kindje te kijken’ was het eerste wat deze in kwestie vroeg… U raadt het al…
‘Is dat er nou ientje van die Rus?’
De bijnaam gaat nog steeds van generatie op generatie en Piet ‘Rus’ draagt deze met trots. Zijn dubbelpartner van weleer dan. Hein Buijs (Vik). Volgens de oud-profvoetballer en levende legende Henny Vik moeten we de oorsprong van de bijnaam zoeken in een familielid met een kort lontje. Hoewel ik me daar gerust in kan vinden – er zijn tenslotte genoeg ‘Vikken’ die vrij licht ontvlambaar zijn – wijst onderzoek uit dat het verhaal niet correct is. De bijnaam Vik komt voor het eerst voor in de geschiedenisboeken in het begin van de 19e eeuw. Een zekere Hein Schilder had een winkeltje in levensmiddelen, zogeheten victualiën.
Wanneer de vele vissersvloot op zaterdag ‘boeskippe’ gingen doen voor een week aan boord, werd gezegd dat ze gingen ‘victualen’. Met grote zekerheid is aan te nemen dat de bijnaam Vik een verbastering is van Vic, wat weer afkomstig is van het winkeltje van Hein Schilder. De eerste Vik die Volendam ooit kende.
Volendam kent een eeuwenoud gebruik om elkaar bijnamen te geven. In een belastingboek uit 1462 werden inwoners al bij hun bijnaam genoteerd, deze bijnamen-traditie bestaat dus al sinds het ontstaan van Volendam. Bijnamen werden gegeven vanuit praktische redenen omdat veel namen in Volendam hetzelfde zijn.
Er bestaan weinig familienamen en voornamen in Volendam. Denk maar aan de familienamen Smit, Veerman en Tol. Het telefoonboek van Volendam staat vol met dezelfde achternamen. Kinderen werden voorheen vernoemd naar hun opa of oma, zo werden er steeds Jannen en Pieten geboren en gingen dezelfde namen door naar de volgende generatie. Om mensen uit elkaar te houden werden er bijnamen gegeven. Een persoon werd zelf nooit bij zijn bijnaam genoemd, het was vooral bedoeld om iemand aan te duiden.
Als je over iemand sprak werd de bijnaam gebruikt om aan te duiden over wie het ging.
Oorsprong Volendamse bijnamen
Veel Volendammers kregen als bijnaam de naam van een vogel of een vis, maar ook beroepen werden gebruikt als bijnaam. De werkzaamheden die verwant zijn aan een beroep werden daarvoor gebruikt. Je kunt je voorstellen dat veel mensen uit Volendam in de visserij werken. Bij de visserij hoort bijvoorbeeld ook het maken van zeilen.
De bijnaam die vanuit die werkzaamheid ontstond was Zeilenmaker, de bijnaam werd dan ‘Jan de Zeilenmaker’. Een bijnaam moet je verdienen, je mag er niet zelf eentje aandragen. Zo was er een man in Volendam met een hele luide stem. Als hij in zijn stamcafé zat werd zijn stem met elke borrel luider, totdat mensen zeiden: “houd nou je waffel eens”. Daarmee ontstond gelijk de bijnaam voor deze man: de Waffel. Een bijnaam wordt voor je verzonnen.
Als je een bijnaam krijgt draag je die de rest van je leven bij je.